Sprawozdanie Prof. Marka Myślaka z misji transplantacyjnej na Ukrainę pod patronatem Polskiego Towarzystwa Transplantacyjnego

W dniach 9–13 maja 2022 roku jako przedstawiciel Polskiego Towarzystwa Transplantacyjnego odbyłem podróż na Ukrainę, do Lwowa. W misji towarzyszył mi przyjaciel z Nowego Jorku, światowej sławy transplantolog prof. Robert Montgomery. Nasza podróż rozpoczęła się od spotkania na lotnisku w Krakowie skąd dotarliśmy pociągiem do Przemyśla. Tam spotkaliśmy się z kardiochirurgiem transplantologiem ze Lwowa dr Igorem Ghumiennym oraz dr Maximem Oviechtko szefem chirurgii transplantacyjnej, których poznałem online kilka tygodni wcześniej. Na granicy polsko-ukraińskiej zastał nas sznur samochodów, a kolejka zapowiadała się na kilkanaście godzin. Na szczęście straż graniczna przyjęła argumentację, że jedziemy do przeszczepiania narządów (co zresztą było zgodne z prawdą) i zostaliśmy przepuszczeni poza kolejnością. Do Lwowa dotarliśmy, krótko po rozpoczęciu godziny policyjnej, która rozpoczyna się od 23:00. Zainstalowano nam na telefonach aplikację przesyłającą alarmy ostrzegające o nalocie i wskazano, gdzie w hotelu znajduje się schron. Kolejnego dnia udaliśmy się do szpitala Emergency Hospital of Lviv, który obecnie jest jedyną placówką na Ukrainie, gdzie wykonywane są przeszczepienia: nerek, wątrób, serc i płuc. Należy wspomnieć, że pierwsze przeszczepienie płuc na Ukrainie odbyło się całkiem niedawno przy czynnym udziale i pomocy zespołu z Zabrza, gdzie kardiochirurg dr Igor Ghumienny szkoli się i otrzymuje wsparcie. W szpitalu przywitano nas bardzo entuzjastycznie, przygotowanych było kilka par do rodzinnych przeszczepień nerek. Z zewnątrz szpital sprawiał dość ponure wrażenie szarego posowieckiego blokowiska, ale wewnątrz zaskoczyły nas nowoczesne oddziały, bloki operacyjne i gabinety lekarskie. Wrażenie robiła przyjazna i pełna zaangażowania atmosfera w pracy, bardzo młoda kadra lekarzy i profesjonalizm zawodowy. Od razu zostaliśmy zaangażowani w konsultowanie pacjentów, podejmowanie decyzji terapeutycznych, wymianę poglądów. Pierwsze przeszczepienie nerek wykonał prof. Bob Montgomery (american way) przy asyście dr Maksyma Oviechtko, a kolejne dr Maksym (ukrainian way) przy asyście Boba. Obie transplantacje poszły doskonale z natychmiastowym podjęciem funkcji przez przeszczepione nerki. Po południu na sali wykładowej szpitala wygłosiliśmy z prof. Montgomery wykłady transmitowane online do ośrodków transplantacyjnych na Ukrainie oraz za pośrednictwem platformy Youtube. Tematem mojej prezentacji była molekularna diagnostyka przeszczepionych narządów, natomiast prof. Montgomery zaprezentował wizję rozwoju transplantologii, w tym pierwsze w świecie przeszczepienia nerki od genetycznie zmodyfikowanych świń, jakie wykonał w ciągu ostatnich miesięcy w Nowym Jorku. Wykłady wzbudziły żywą dyskusję i poczucie bezpośredniego uczestniczenia w przyszłości transplantologii.

W kolejnych dniach w szpitalu odbyły się dwa przeszczepienia nerek, w których braliśmy udział, oraz transplantacja serca. Zarówno prof. Montgomery jak i ja przekazaliśmy kolegom z Ukrainy zapewnienia o wsparciu naszych towarzystw transplantacyjnych, American Society of Transplantation i Polskiego Towarzystwa Transplantacyjnego. Od dzisiaj logo obu towarzystw zajmuje wspólne honorowe miejsce w gabinecie lekarskim.

Pomimo trwającej wojny życie w centrum Lwowa wyglądało na całkiem normalne, z ulicami i kawiarenkami pełnymi ludzi. Można dostrzec zabezpieczenia zabytków i pomników przed wojennym zniszczeniem. Przez cały okres naszego pobytu nie było alarmów przeciwlotniczych, ale już dwa dni po wyjeździe z Ukrainy, codziennie, wielokrotnie odzywają się syreny alarmowe. Pomimo tego zagrożenia nasi ukraińscy koledzy wciąż pracują, przeszczepiają narządy, starają się pomagać chorym.

Nasza podróż na Ukrainę zakończyła się wspólnym z prof. Montgomerym i dr Igorem Ghumiennym udziałem w „Biegu po nowe życie” w Wiśle. 

Ta wizyta była naszą pierwszą, pozwalającą zidentyfikować obszary, w których najbardziej potrzebna jest pomoc transplantologii na Ukrainie. W mojej ocenie są to:

1. rozwój pracowni typowania tkankowego i HLA wyposażone w Luminex;
2. wyszkolenie patomorfologa oceniającego zarówno przeszczepione narządy jak i nerki własne;
3. wsparcie szkoleń lekarzy i udziału w stażach w ośrodkach transplantacyjnych;
4. doposażenie sprzętowe w narzędzia chirurgiczne, pompy perfuzyjne do przechowywania narządów;
5. wsparcie konsultacyjne w zakresie dostosowywania legislacji transplantacyjnej do wymogów i standardów europejskich;
6. włączanie kolegów z Ukrainy w spotkania kliniczne online, uczestnictwo w webinarach i innych aktywnościach edukacyjnych.

Aby sprawnie koordynować działania w zakresie pomocy transplantologii na Ukrainie, proponuję przy PTT powołać Polish-Ukrainian Transplantation Coordination Group, której aktywność z przyjemnością mogę koordynować. Ze strony Amerykańskiego Towarzystwa Transplantacyjnego, także pojawiły się obietnice wsparcia transplantologii ukraińskiej, począwszy od zaproszenia do uczestnictwa w zbliżającym się kongresie ATC w Bostonie.

Pojawiły się też inne bardzo ambitne pomysły na duże projekty medyczne w Ukrainie, które po etapie konsultacji międzynarodowych mam nadzieję będę mógł wkrótce zaprezentować.

Pozdrawiam,                  „Hvala Ukrainie”

Marek Myślak